Tại các cơ sở y tế của tỉnh đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao tỷ lệ trẻ được sàng lọc sơ sinh, nhưng còn không ít khó khăn khi tỷ lệ còn thấp.

Nhân viên y tế thực hiện sàng lọc sơ sinh cho trẻ tại Bệnh viện Sản nhi Tỉnh Hậu Giang.

Tỷ lệ sàng lọc trẻ em còn thấp, nhiều gia đình từ chối

Lọc sơ sinh nhằm phát hiện trẻ sớm chữa các bệnh rối loạn chuyển hóa, di truyền. Bệnh có thể được phát hiện sớm khi trẻ chưa có biểu hiện trên lâm sàng ở giai đoạn sơ sinh. Nhưng có nhiều gia đình từ chối, không đồng ý lọc cho trẻ vì sao?

Thạc sĩ điều dưỡng Lê Kim Yến, Phòng khám sẵn sàng lọc sơ sinh, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh, cho biết: “Chúng tôi đã tăng cường tuyên truyền trong quá trình khám, quản lý thai, trong lúc sản phẩm chờ sinh và sau khi sinh trẻ ra. Tư vấn về lợi ích khi sẵn sàng lọc sơ sinh cho trẻ để các gia đình hiểu rõ, nhờ đó tỷ lệ trẻ sẵn sàng lọc năm nay đã tăng lên so với cùng kỳ năm trước. Từ đầu năm đến nay, bệnh viện có 810 trẻ sinh tại bệnh viện, trong đó có 610 trẻ sẵn sàng lọc sơ sinh, đạt trên 75%, tăng gần 34% so với cùng kỳ năm 2023”.

Tuy nhiên, con số trên vẫn chưa đạt được chỉ tiêu đề ra tại bệnh viện cần thực hiện đạt trên 90% trẻ đã sẵn sàng lọc sơ sinh. Thực tế vẫn còn tới 25% gia đình chưa đồng ý sẵn sàng lọc cho trẻ ở đây. Bà Kim Yến cho biết thêm: “Mô nguyên nhân gia đình không đồng ý, nghĩ hạn như sợ trẻ đau vì các bé còn quá nhỏ, thấy con mình bình thường khi sinh ra nên nghĩ không cần sẵn sàng lọc, không có điều kiện kinh tế…”.

Đây là thực trạng chung ở các bệnh viện, trung tâm y tế khác của tỉnh. Ông Huỳnh Văn Huân, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy, thông tin: “Những tháng đầu năm nay, có tổng số 479 trẻ sinh tại bệnh viện, trong đó có 218 trẻ được sàng lọc, tỷ lệ chỉ đạt 45 ,5%. Nguyên nhân trẻ không được sàng lọc ngoài do là thử nghiệm dịch vụ, không có bộ lọc hỗ trợ miễn phí kinh tế, các gia đình khó khăn về kinh tế nên đơn vị không tham gia sàng lọc, còn những trẻ không sẵn sàng lọc là các trường hợp trẻ sinh non hay trẻ có bệnh lý thì không thực hiện sẵn sàng lọc”.

Ở các cơ sở y tế có độ sâu càng khó khăn hơn để vận hành thực hiện quá trình lọc sẵn sàng. Bà Đặng Trịnh Bảo Trân, hộ sinh trưởng Khoa Ngoại - Sản, Trung tâm Y tế huyện Long Mỹ, trăn trở: “ Đến thời điểm này, trung tâm chỉ có 1 trẻ sinh tại cơ sở, nhưng gia đình trẻ không đồng ý sẵn filter. Dù không nhiều trẻ sinh tại trung tâm, nhưng chúng tôi luôn mong muốn thực hiện được sàng lọc sơ sinh cho trẻ, đã đào tạo nhân lực thực hiện sàng lọc, nhận mẫu về thực hiện, nhưng nhiều khi lâu không có trẻ thực hiện bộ lọc sẵn sàng phải chuyển mẫu sang cơ sở dữ liệu khác để sử dụng".

Chỉ tiêu Sở Y tế giao cho các huyện, thị trường, thành phố thực hiện sẵn sàng lọc sơ sinh năm 2024 phải đạt 80% tổng số trẻ sinh ra trong năm nay, nhưng tỷ lệ thực hiện đạt hiện còn thấp.

Nhiều lợi ích khi trẻ được sàng lọc sơ sinh

Lọc sơ sinh là công việc sử dụng các kỹ thuật để phát hiện nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến rối loạn nội tiết - chuyển hóa - di truyền, đây là cách thăm dò đơn giản, dễ áp ​​dụng, độ chính xác tương thích đối số.

Kết quả sẵn sàng giúp đánh giá nguy cơ mắc bệnh, các trường hợp nguy cơ thấp không loại trừ khả năng mắc bệnh, nếu nguy cơ mắc bệnh cao thì cần tiếp tục kiểm tra dự đoán.

Theo bác sĩ CKII Lê Thị Mai Linh, Trưởng phòng Kế hoạch - Truyền thông - Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Sản nhi tỉnh, Những trẻ cần sẵn sàng lọc sơ sinh gồm: Trẻ từ 24 giờ đến 72 giờ sau sinh, sau 72 giờ, việc lấy máu vẫn có thể tiến hành với thử nghiệm giá trị không thay đổi, nhưng lấy mẫu quá tốt sẽ không đảm bảo phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời; những trẻ sơ sinh rời cơ sở sản khoa sớm có thể lấy mẫu sau 24 giờ sau sinh; trẻ sinh đủ tháng (37 tuần), cân nặng khoảng 2.500 gam; đối với trẻ sinh non phải có cân nặng từ 2.500 gram trở lên, chế độ dinh dưỡng bình thường; nếu trẻ cần truyền máu, mẫu sẵn sàng lấy máu trước khi truyền máu; if đã truyền máu sẽ thu mẫu sau ít nhất 3 tháng.

Theo bác sĩ Mai Linh có nhiều bệnh cần sẵn sàng lọc sơ sinh. Sàng lọc 5 rối loạn chuyển hóa cơ bản có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (thiếu nam G6PD, tăng sinh tuyến thượng thận bẩm sinh, suy giáp bẩm sinh, phenylketon niệu, galactosemia). Sàng lọc 55 rối loạn chuyển hóa (các bệnh rối loạn chuyển hóa bẩm sinh của axit amin, axit hữu cơ, axit béo, các bệnh dự trữ thể tiêu bào và các bệnh di truyền khác). Sàng lọc Thalassemia bẩm sinh, đây là một rối loạn về máu, là kết quả của sự phát triển ado quá tế bào hồng cầu, dẫn đến thiếu máu một trạng thái trong đó cơ thể không đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh bình thường. Sàng lọc tiền bẩm sinh giúp phát hiện sớm những triệu chứng mất thính lực sớm để càng có nhiều cơ hội trẻ được điều trị sớm và phục hồi Thuỷ lực tốt nhất. Sàng lọc sức khỏe tim bẩm sinh bằng phương pháp đo bão oxy máu qua da, ở bàn tay phải và bàn chân (phải hoặc trái).

Ngành y tế Tỉnh đang thực hiện sẵn sàng lọc 3 bệnh cơ bản (thiếu men G6PD, suy giáp bẩm sinh, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh); sẵn sàng sàng lọc sơ sinh; sẵn sàng lọc tim bẩm sinh... nhắm phát hiện sớm các trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh. Các em có kết quả sẵn sàng lọc sơ sinh nguy cơ cao được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa và hướng dẫn dự đoán bệnh, điều trị theo quy định. Chẩn đoán và điều trị sớm để giảm bớt bệnh hiện tại, giảm các tật nguyền đi kèm hoặc tử vong.

(Nguồn tin: trích từ Báo Hậu Giang - Bài, ảnh: HỒNG DIỄM)